به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست علمی اربعین و آینده جهان تشیع به همت گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه با همکاری پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین حسینی و شبکه اینترنتی عبرات با حضور حجج اسلام شمس الله مریجی، سید سجاد ایزدهی و سیدکاظم سید باقری برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدهی با بیان جایگاه زیارت اربعین گفت: همانطور که پدیده حج یک مقوله اسلامی است و مسلمانان را با توحید کنار هم جمع می‌کند بدون در نظر گرفتن فرقه و مذهب، پدیده اربعین نیز یک پدیده ی شیعی است و فارغ از هرگونه تمایز و تفاوت همه را با معرفت عاشورایی دور هم جمع می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه تمدن غرب رو به افول است عنوان کرد: امروزه تمدن غرب رو به افول است و توانایی اداره ندارد و دارای خلأ است که همین موجب افول و از بین رفتن تمدن شده است، تمدن امروز غربی بر پایه امانیسم و زندگی فردی است که در فضای اربعین این قابل قبول نیست و جمع با هم در تلاشند و این جمع است که کارکرد دارد.
مدیر گروه سیاست مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: یکی از ویژگی‌های تمدن غربی آسایش است و عملا تمدن غربی برای ایجاد آسایش آمده و سرمایه گذاشته و آسایش و آرامش را در تقابل هم قرار داده و آسایش را برگزیده و جامعه هرچه متمدن تر می‌شود در آن تنهایی ها بیشتر و درصد خود کشی ها بیشتر می‌شود، اما افرادی که در اربعین شرکت می‌کنند با اینکه درصدی دارای زندگی خوب و مرفه هستند آسایش را نادیده می‌گیرند تا به آرامش مسیر دست یابند.
وی به تمایز دیگر تمدن غرب و با پدیده اربعین اشاره و خاطرنشان کرد: منطق غربی در این است که باید سرمایه جمع کنیم ولی می‌بینیم در فرایند اربعین افراد سرمایه خود را یک سال جمع کرده تا در این راستا آن را خرج کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدهی در ادامه عنوان کرد: اگر در حج حول یک خانه دور می‌زنیم و با محوریت کعبه غیر توحید را نفی می‌کنیم اما اینجا حرکت به سوی جلو و مستقیم است و غایت و هدف همه حسین علیه السلام و آزادگی است.
وی در ادامه افزود: حرکتی که همراه با مشقت و سختی است و این مسیر مانند هر انقلابی است که معنویت سنگ بنای آن است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به تجمیع قدرت در مسیر میلیونی اربعین اشاره و مطرح کرد: این تجمیع قدرت در یک مسیر با ویژگی‌های منحصر به فرد مرهون باورها و مقصد و آرامش است و اگر قرار شود در یک فضایی باشیم که این باورها و اصول و نمادها به مقوله ای سالانه و بدون محدوده جغرافیایی تبدیل شود لازم است تمدن شیعه بنیاد و منطق امید در سرتاسر جهان به یک فرهنگ تبدیل شود.
وی در پایان تصریح کرد: غایت مداری، آرامش مداری و معنویت مداری اموری است که در این مسیر باید تبیین شود و برای ایجاد این انقلاب لازم است از انقلاب اسلامی الهام گرفت و در مرحله و گام اول باید در جهان اسلام و در گام دوم در منطقه جنوب و کشورهای مستضعف و در نهایت به عنوان منطق فراگیر جهانی ارائه شود.
ظرفیت‌ها و چالش‌های زیارت اربعین
در بخش دیگر نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مریجی ضمن اشاره به برکات زیارت اربعین عنوان کرد: اربعین عنصر شناختی فرهنگ اسلامی و شیعی است و پیاده روی اربعین هنجار ارزش است و اربعین موجب هدایت است همان گونه که نماز هدایت می‌کند.
وی اضافه کرد: جریان پیاده روی اربعین در فرهنگ جنبه فنی دارد و تمدنی است که می‌تواند به فعلیت برساند.
معاون آموزش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با تاکید بر تبیین ارزش‌های دینی عنوان کرد: اگر مسلمانی و ارزش‌های دینی خوب تبیین شوند همه آن را خواهند پذیرفت چرا که ارزش‌ها نور هستند و همه به سوی نور در حرکت هستند.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم (ع) در ادامه به فرصت‌های ایجاد شده در پیاده روی اربعین اشاره و عنوان کرد: زیارت اربعین به صورت پیاده در جامعه فرصت‌هایی را برای تمدن انسانی و اسلامی به وجود می‌آورد که اگر پیاده شوند موجب همراهی همه می‌شود.
وی اولین فرصت را تمرین و تقویت و عمق بخشیدن همبستگی اجتماعی دانست و افزود: یکی از مسائلی که در پیاده روی اربعین به ما کمک می‌کند که با هم همبسته شویم و یکی از اصول اساسی و رکن رکین اسلام است امربه معروف و نهی از منکر است که به آن عمل نمی‌شود که با ایجاد همبستگی و فراهم آوردن مقدمات می‌توان به آن رسید.
وی ادامه داد: ایجاد تمدن اسلامی بدون همبستگی اجتماعی امکان پذیر نیست و محال است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مریجی فرصت دیگر تربیت و کادر سازی نیروی انسانی برشمرد که در تحقق تمدن اسلامی بسیار مهم است.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم (ع) اضافه کرد: حرکت به سمت تحقق عدالت و رفع و دفع طبقات اجتماعی فرصت دیگر است، در پیاده روی اربعین فاصله طبقاتی در جامعه بین افراد رفع می‌شود و اگر کسی هم از قبل این گونه بوده دفع می‌شود.
وی در بیان فرصت بعدی گفت: پیاده روی اربعین موجب تمرین در تغییر سبک زندگی متعدد به سمت حیات طیبه می‌شود، وقتی سبک زندگی های متعدد به سمت حیات طیبه برود همه تحت یک لوا و برسر یک سفره هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مریجی آشنایی و آگاهی بخشی موعود آخرالزمان را فرصت پنجم بیان و مطرح کرد: جهت و هدف در این راه مهم است و همه به دنبال طریق الحسین علیه السلام هستند که این خود یک تمرین برای حرکت به سوی منجی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مریجی در بخش دیگر به چالش های این پدیده اشاره و بیان کرد:عدم نگاه سطحی به پدیده اربعین، عدم شناخت عمیق، شکاف فطری و فعالیت های جریانی انحرافی، ایجاد موکب‌های وارداتی، ارائه خدمات غیر اسلامی و سبک غیر اسلامی، نادیده گرفتن فرهنگ و آداب میزبان و محدودیت زمانی این حرکت در سه هفته و عدم امتداد آن در طول سال از چالش‌های این مسیر است که می‌تواند به تمدن آسیب و لطمه بزند.
ابعاد سازنده اربعین در قلمرو اندیشه برای آینده جهان تشیع و اسلام
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به ابعاد سازنده اربعین اشاره و عنوان کرد: اولین بعد سازنده اربعین انگیزه سازی است و علاقه ها و همبستگی ها و همراهی ها خود را نشان می‌دهند و انگیزه ها انسانهای مشتاق را کنار هم قرار می دهد.
وی بعد و جلوه دیگر را اندیشه سازی عنوان و مطرح کرد: نگرش راهبردی به مسائل اربعین و پیرامون آن موجب ایجاد اندیشه می‌شود چرا که اربعین دارای این ظرفیت است و اندیشه در پرتو قیام شکل می‌گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید باقری در بیان بُعد دیگر گفت: بعد دیگر هویت سازی است وقتی بحث از هویت است بحث از تعلقات اجتماعی در بین جمع خاص و روابط است و طبیعتاً هویت تلاش می‌کند نقطه مشترک به وجود آورد و ایجاد همدلی کند و اربعین با توجه به علقه هایی که به وجود می آورد می‌تواند مشکلات را حل کند حتی اگر هویت غیر شیعی و اسلامی باشد.
مدرس حوزه در بخش دیگر به ویژگی های دین اشاره و بیان کرد: دین از چند منظر مورد مطالعه قرار می‌گیرد که اگر در موضوع اربعین به کار گرفته شود خوب است که عبارتند از ؛بعد باوری و اعتقادی، بعد عملی ومناسکی واعمال دین، بعد عاطفی، بعد فکری و دانشی و بعد پیامدی که اگر می‌خواهیم اربعین ما را به سمت زندگی مطلوب برساند و راهبری کند باید طبعا بتواند به زندگی و رفتار و عمل انسانها شکل دهد.
وی با تاکید بر اثر اربعین بر زندگی افراد ظرفیت‌های این مسیر را اینگونه مطرح کرد: مسیر نجف به کربلا صرفا یک مسیر نیست بلکه او می‌تواند زندگی ما را نیز جهت دهد و سبک زندگی را تغییر دهد و فرهنگ اربعین می‌تواند به یک سبک زندگی راهبرانه و حق جویانه وعادلانه تبدیل شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به سرمایه سازی اشاره و تصریح کرد: سرمایه سازی باعث اعتماد آفرینی است که از اربعین می‌توان به آن رسید در این مسیر بسیار اعتماد وجود دارد.
وی اضافه کرد: اگر اندیشه ها، هویت ها، و انگیزه ها به درستی انجام گیرد موجب قدرت می‌شود و اربعین ظرفیت قدرت سازی دارد چرا که همگرایی دارد و از طریق دیپلماسی فرهنگی و رسانه ای می‌توان به آن همگرایی رسید که فقط هم شیعی نیست و فراتر از مذهب و فرهنگ شیعی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدباقری در پایان به راهبردهای این مسیر اشاره و گفت: این مسیر دارای راهبردهای مختلف است که می‌توان با استفاده از اربعین به این راهبردها دست یافت که بعضی از این راهبردها عبارتند از؛پرهیز از افتادن در دام اختلافات فرقه ای، تقویت وجود همگرایی در اربعین، بهره گیری از دیپلماسی فرهنگی و عمومی، آگاهی سازی و اطلاع رسانی جریان‌های اندیشه ساز، روشنگری و آگاهی سازی عمومی، تنش زدایی و افزایش همکاری منطقه ای با کشورهای اثرگذار و تلاش برای ایجاد فرهنگ گفتگو.
لازم به ذکر است دبیر علمی این نشست علمی دکتر محمود فلاح بود.
